In alle eerlijkheid: hoe vaak (mag een gokje zijn, dit) heb jij je in je jeugd afgevraagd wanneer je échte ouders je zouden komen ophalen? Hoe vaak heb je je best gedaan deze realiteit te begrijpen én erin te functioneren? Hoe vaak heb jij je helemaal kunnen verliezen in Narnia, Harry Potter, Star Trek en andere fantasy-werelden? Hoe vaak heb jij je afgevraagd waarom íedereen gewoon gedachteloos het leven lijkt door te hobbelen, behalve jij? Hoe vaak heb jij je afgevraagd wie er besloten heeft dat dromen nep zijn en de realiteit echt (en of het wellicht stiekem precies andersom is)? Hoe vaak heb jij nét het verkeerde aan getrokken, gezegd of gedaan (terwijl je nog zó je best had gedaan)? En hoeveel alcohol, meditatie, drugs, yoga en álle andere dingen die er te koop zijn op aarde heb jij al uitgeprobeerd in een wanhopige poging op de een of andere manier a little sence of peace te vinden op deze planeet? Misschien hè, heeeeeel misschien… ben je wel gewoon een weirdo. En misschien, heeeeel misschien… is daar wel helemaal niks mis mee. En misschien, heeeeeeel misschien… ga je die rust waar je zo naar verlangt (als dat is waar je naar verlangt, my guess is to be really honest dat als je de weirdo in jou écht los gaat laten, je vanzelf op een punt komt waarop rust het láátste is waar je voor wil kiezen, maar dat terzijde) pas vinden als je stopt met er op de verkeerde plaatsen en manieren naar zoeken. This one’s for the weirdo’s among us…
Waarom doen we wat we doen (of laten we wat we laten)? Wat is de basis van onze beslissingen? Het onbewuste fundament van keuzes maken? Het belangrijkste principe? Als ik het heel simpel maak, is dit waar het om draait: “away from pain or towards pleasure”. Het is onze natuur. In de basis baseren we élk besluit op dit principe: weg van pijn, of richting genoegen. Waarbij de potentie van pijn een nog nét wat sterkere motivator is dan het vooruitzicht op genoegen.
Uit onderzoek met amoeben bleek dat deze eencelligen stuk voor stuk richting voedsel bewogen wanneer dit ze werd aangeboden (richting genoegen), maar maakten dat ze wegkwamen als er een giftige stof aan hun omgeving werd toegevoegd (weg van pijn). Zo simpel is het. Zelfs de eencellige weet het: pijn is NIET fijn (nah ja, deels wil ik daarover op een ander moment nog wel met je in discussie, maar da’s echt een héél ander gesprek ;-)). En nee, ik zeg niet dat je een amoebe bent… Hoewel? Sta er eens bij stil, en haal wat herinneringen op aan beslissingen die je ooit hebt genomen. Groot, klein, maakt niet uit. Je zal je gaan realiseren dat die stuk voor stuk gebaseerd waren op dit ene principe. “Away from pain, or towards pleasure”. Maar goed, amoeben zijn we inderdaad niet. Sterker nog; dat we dat niet zijn, maakt het alleen maar gecompliceerder:
Wij zijn namelijk een íets geavanceerdere levensvorm dan amoeben. True. En dat betekent dat wij niet alleen weg willen rennen van situaties die pijnlijk ZIJN, maar ook van situaties waarvan we DENKEN dat ze mogelijkerwijs pijnlijk zouden KUNNEN zijn. Gaan niet alleen voor keuzes die plezierig zijn, maar ook voor keuzes waarvan we vermoeden dat ze plezierig zouden kunnen zijn. That’s us… and our funny brains. Brains, die ALLES in een splitsecond beoordelen op basis van conclusies. Aannames. Oordelen. Definities. Interpretaties. Ervaringen. Brains, die ‘away from pain’ als hoogste prioriteit hebben. En brains ook, die er 9 van de 10 keer faliekant naast zitten met hun voorspellingen, maar goed. Die pleasure? Dat staat niet in hun contract. It’s NOT what they’re designed for. Dat zoek je zelf maar lekker uit. En daar… gaat het dus mis. Zolang je op basis van deze onbewuste principes blijft handelen en kiezen, is het hoogst haalbare: zo min mogelijk pain. Best fijn, natuurlijk. Maar wat als er meer mogelijk is? Jouw brains het consequent bij het verkeerde eind hebben? Wat als je zou stoppen met leven als een amoebe? En zou beginnen te leven als de weirdo die je werkelijk bent?
Being the weird one. Hoeveel weerstand, onrust, ongemakkelijkheid en angst roept alleen al dat ene zinnetje bij jou op? Ik werk met ontzettend veel verschillende soorten mensen. Met ontzettend veel verschillende soorten vragen. Maar als er één ding is dat AL mijn klanten de afgelopen 15 jaar gemeen bleken te hebben, dan is het dit: het zijn allemaal weirdo’s. En ze zijn allemaal -at some level or another- scared as shit to be that weirdo. Het maakt echt geen klap uit waar we beginnen, ergens along the way komt ALTIJD die ENE leugen boven drijven: de leugen van ‘fitting in’. En daarmee: de basale behoefte aan veilig en geliefd zijn. Ergens hebben onze brains de overtuiging aangenomen dat being the weirdo you really are en fitting in haaks op elkaar staan. Dat fitting in überhaupt een prioriteit is. Én een hogere prioriteit dan ‘being you’. Heb jij je wel eens afgevraagd waarom? Waarom vinden we het met zijn allen toch zo vreselijk belangrijk om –al is het maar een beetje- ‘in te fitten’? Dankzij divers onderzoek –onder andere met MRI’s- weten we dat het gevoel er niet bij te horen een van de meest pijnlijke ervaringen is die we als mensen kúnnen ervaren. Je buitengesloten voelen stimuleert delen in ons brein die extreem dicht bij fysieke pijn liggen. Vergelijkbaar met je hand verbranden aan de oven, zó traumatisch interpreteren we het! Gevaar en pijn… dat zijn de hersengebieden die opvlammen zodrá we ook maar het idee hebben dat we buitengesloten dreigen te raken. En dus zijn we –nah ja, zolang je je niet bewust bent van dit mechanisme én er niet héél bewust voor kiest je geen seconden langer in de zeik te laten nemen door je eigen brein- ons hele leven bezig met ‘away from pain’ te komen… en vooral te bewijzen dat we géén weirdo zijn.
Het zou tof zijn als dat het hele verhaal was. Als ‘away from pain’ voldoende zou zijn om ‘towards pleasure’ te komen. Om extatisch gelukkig te zijn, enkel en alleen door dat hele weg-van-pijn-gebeuren onder de knie te krijgen. Maar helaas; it’s not how it works. En de waarheid is dat zolang als jij je blijft gedragen als een amoebe, je geconfronteerd zal blijven worden met ‘never fitting in’. Met het gevoel je hand aan de oven gebrand te hebben. En met jezelf erom te veroordelen. Ik nodig je uit. Ik nodig je uit om de trucjes van je brein te gaan doorzien. Ik nodig je uit om je elke dag een beetje meer bewust te worden van hoe je in de maling genomen wordt door jezelf en that funny little brain of yours. Ik nodig je uit om je bewust te worden van hoe het wél werkt. Ik nodig je uit om JOU de prioriteit van je leven te maken. Ik nodig je uit om úit de leugen van fitting in, en ín de weirdo die je werkelijk bent, te stappen! Ik beloof je; you won’t die…
Een weloverwogen en bewust gekozen woord overigens: weirdo. Woorden hebben hun eigen energie. En woorden dóen vanuit die energie iets in ónze energie. Als jij weerstand, onrust, ongemakkelijkheid en angst ervaarde toen ik deze term op je plakte, betekent dat slechts dat je nog wat etterende overtuigingen hebt over wat het wel móet betekenen om een weirdo te zijn. Maar die zouden we even loslaten, die valkuil van het brein. Blijft er dan nog steeds een lading op het woord zitten? Dan is er een dikke kans dat jij de betekenis die er in de loop van de geschiedenis aan gegeven is geadopteerd hebt als waarheid. Shakespeare is degene die het woord vernacheld heeft (als je het exact wilt weten: in ‘Macbeth’) en er iets van gemaakt heeft als ‘odd, abnormal, and a disgrace to the human race’. De originele betekenis van het woord weird is echter: something of fate, spirit or destiny. Dus ‘being weird’ betekent níets anders dan being of fate, of spirit and destiny! Het goeie nieuws: je HOEFT dus niet eens meer te proberen om te zijn als de rest… want wie en wat je bent is precíes wat afgestemd is op jou! Being weird IS beying you. Per definitie.
‘Ja maar Jouke’, denk je dan nu wellicht, ‘dat zal allemaal wel…. maar veilig en geliefd zijn ís toch gewoon belangrijker dan jezelf zijn?!’. Uhm. Mwah. Nee. En ja. Natuurlijk. Maar toch. Nee. Ik bedoel: ook hier zitten weer zó veel conclusies, aannames, oordelen, definities, interpretaties, verhalen en andere BS aan vast, dat ik onmogelijk in kan stemmen. Want hier hebben we dé basis van de leugen van fitting in te pakken! The lie here is -en daarom voelt ‘not fitting in’ als je hand branden aan de oven-: dat veilig en geliefd zijn aan voorwaarden verbonden is. Dat dat van anderen of omstandigheden afhankelijk is. Dat je het niet al lang en volledig bent. En dat je het kwijt kunt raken. Maar veilig en geliefd zijn, mijn allerliefste weirdo… zitten IN JEZELF. Als JIJ nou eens zou stoppen met jezelf om van alles en nog wat verkeerd te maken, wat maakt het dan nog uit wat een ander van je vind?
Wat als je ‘fitting in to YOU’ jouw prioriteit zou gaan maken? Wat als de weirdo-die-je-werkelijk-bent omarmen en tot leven wekken meer voor je zou creëren dan je ooit voor mogelijk hebt gehouden? Wat als ‘jezelf zijn’ duizend keer makkelijker (én leuker!) bleek te zijn dan ‘fitting in’? Wat als échte verandering begint bij ‘being you’? Wat als… Im-perfection éigenlijk I’m perfection bleek te zijn?
From one weirdo to another:
Liefs,
Jouke.